• 17 maj, 2025
• Jarosław Augustyniak
• No comment

Elektrownia jądrowa na Księżycu: Chińsko-rosyjski projekt

Nowy rozdział w wyścigu kosmicznym?

Powstaje projekt, który może zdefiniować nową erę eksploracji pozaziemskiej. Chiny i Rosja ogłosiły plany budowy pierwszej elektrowni jądrowej na powierzchni Księżyca. Instalacja ta ma zasilać Międzynarodową Stację Badawczą Księżyca (ILRS). To ambitne przedsięwzięcie ma umożliwić stałą obecność człowieka na Srebrnym Globie i stanowić przeciwwagę dla amerykańskiego programu Artemis.

Podczas konferencji w Szanghaju w kwietniu 2025 roku Pei Zhaoyu, główny inżynier misji Chang’e-8, potwierdził, że energetyka jądrowa jest kluczowym elementem planów zasilania przyszłej bazy księżycowej. Jak zaznaczył, księżycowe noce trwające do 14 dni ziemskich uniemożliwiają skuteczne korzystanie z energii słonecznej.

Według ekspertów, reaktory jądrowe na Księżycu mogą produkować od kilkudziesięciu do kilkuset kilowatów mocy. Wystarcza to do zasilenia systemów podtrzymywania życia, laboratoriów i komunikacji.

Rosyjskie know-how i chińska determinacja

W realizacji tego przedsięwzięcia Rosja wnosi wieloletnie doświadczenie w dziedzinie kosmicznej energetyki jądrowej. Wu Weiren, główny projektant chińskiego programu eksploracji Księżyca, przyznał, że Rosja posiada przewagę technologiczną w dziedzinie wysyłania reaktorów w przestrzeń kosmiczną. To czyni ją naturalnym partnerem dla Chin.

Misja Chang’e-8, zaplanowana na 2028 rok, ma przygotować grunt pod załogową bazę na południowym biegunie Księżyca. Region ten wybrano ze względu na obecność lodowych złóż, które mogą być przekształcane w wodę pitną, tlen i paliwo rakietowe. Chiny planują wysłanie astronautów na Księżyc do 2030 roku, a do 2035 roku ma powstać tzw. „bazowy model ILRS”, wyposażony już w działający reaktor jądrowy.

Yuri Borisov, szef Roscosmosu, potwierdził, że budowa reaktora odbędzie się między 2033 a 2035 rokiem. Co więcej, od czasu podpisania memorandum o współpracy w 2021 roku, oba kraje sukcesywnie rozbudowują wspólne inicjatywy kosmiczne.

Międzynarodowa współpraca czy nowy podział kosmosu?

Projekt ILRS nie jest zamknięty dla innych państw – wręcz przeciwnie. Do inicjatywy dołączyły już Azerbejdżan (2023) i Tajlandia (2024), a Turcja wyraziła chęć uczestnictwa. Otwartość projektu ma jednak ograniczenia polityczne – w rzeczywistości ILRS stanowi geopolityczne przeciwważenie dla zachodnich inicjatyw. Takich jak Lunar Gateway i program Artemis, w ramach którego USA planują powrót człowieka na Księżyc już w grudniu 2025 roku. NASA również prowadzi badania nad reaktorami księżycowymi. W ramach projektu Fission Surface Power planowana jest budowa demonstratora reaktora do 2030 roku.

Eksperci podkreślają, że księżycowe elektrownie jądrowe mogą być kluczem do przyszłych misji na Marsa, gdzie samowystarczalność energetyczna będzie niezbędna.

Nie brakuje jednak kontrowersji. Transport materiałów radioaktywnych w przestrzeń kosmiczną, ryzyko awarii reaktora oraz zgodność projektu z międzynarodowymi regulacjami, takimi jak Traktat o Przestrzeni Kosmicznej z 1967 roku, budzą obawy ekspertów i opinii publicznej.

Royal United Services Institute zauważa, że plany budowy elektrowni jądrowej na Księżycu wpisują się w szersze przesunięcie strategiczne Rosji ku Wschodowi. Także coraz silniejsze partnerstwo z Chinami – również w obliczu izolacji obu państw na arenie międzynarodowej.

Czy Księżyc stanie się polem nowej zimnej wojny?

Budowa elektrowni jądrowej na Księżycu to nie tylko przełom technologiczny, ale i symboliczny krok w nowym, pozaziemskim wymiarze rywalizacji mocarstw. Projekt może stać się katalizatorem globalnej współpracy naukowej – lub pogłębić istniejące podziały. Pewne jest jedno: księżycowy reaktor to początek nowej ery w historii eksploracji kosmosu, gdzie polityka i technologia splatają się w najdalszych zakątkach Układu Słonecznego.