• 30 maj, 2025
• Natasza El Mejri
• No comment

“ZSRR nadal istnieje prawnie” – rosyjska elita rewiduje historię

Giennadij Ziuganow, lider Rosyjskiej Partii Komunistycznej (KPRF), wezwał do utworzenia specjalnej komisji parlamentarnej, która miałaby wdrożyć uchwałę Dumy Państwowej z 1996 roku, uznającą rozwiązanie Związku Radzieckiego za bezprawne. Jego inicjatywa nie jest odosobniona. Podobne głosy płyną z samego Kremla, gdzie doradcy Władimira Putina otwarcie mówią o “prawnym trwaniu ZSRR”.

“Rozpad ZSRR był niezgodny z prawem” – Ziuganow sięga do dokumentów

Ziuganow powołał się na rezolucję Dumy z 15 marca 1996 roku, która uznała, że rozwiązanie ZSRR w 1991 roku naruszyło wolę obywateli wyrażoną w referendum z marca 1991 roku. Wówczas aż 77% głosujących opowiedziało się za zachowaniem Związku Radzieckiego w zreformowanej postaci. – Urzędnicy RFSRR złamali wolę narodu, podpisując porozumienie białowieskie – podkreślił Ziuganow.

Doradca Putina, Anton Kobyakov, poszedł jeszcze dalej, stwierdzając na Petersburskim Forum Prawnym, że ZSRR formalnie nigdy nie przestał istnieć. Akt z Białowieży z 8 grudnia 1991 roku był sprzeczny z prawem, a Rady Najwyższe republik nie miały kompetencji, by go ratyfikować, argumentował. Jego słowa potwierdził były premier Rosji, Siergiej Stiepaszyn, dodając, że obecne działania Rosji na Ukrainie można postrzegać jako “przywracanie porządku prawnego”.

Polityczna gra czy realna zmiana narracji?

Politolog Andriej Makarkin zwraca uwagę, że choć dyskusja o legalności rozwiązania ZSRR nie jest nowa, po raz pierwszy toczy się na tak wysokim szczeblu. – To element szerszej narracji, która ma uzasadniać rosyjskie roszczenia terytorialne – mówi. – Jeśli ZSRR prawnie istnieje, to “powrót” Ukrainy czy innych republik staje się wewnętrzną sprawą Rosji.

Eksperci wątpią jednak, by Kreml faktycznie dążył do restytucji Związku Radzieckiego. – To nierealne prawnie i politycznie – zauważa Makarkin. – Ale takie tezy służą legitymizacji obecnej polityki, zwłaszcza wobec Ukrainy.

Czy Rosja szykuje się do rewizji granic na podstawie historycznych precedensów? Na razie Ziuganow i doradcy Putina testują wody, ale ich słowa nie pozostawiają wątpliwości: dla Moskwy rozpad ZSRR wciąż jest “otwartą raną”, a Zachód powinien liczyć się z konsekwencjami tej narracji.