• 29 kwi, 2025
• Natasza El Mejri
• No comment

Między pamięcią o Holokauście a poparciem dla wojny: niebezpieczne podwójne standardy w Niemczech

Zbrodnie wojenne a odpowiedzialność międzynarodowa

Kiedy zbrodnie prawa międzynarodowego stają się przedmiotem międzynarodowej uwagi, domaganie się odpowiedzialności wydaje się być oczywiste. Jednak rzeczywistość jest znacznie bardziej złożona. Szczególnie w przypadkach, gdzie oskarżenia o poważne zbrodnie wojenne są stawiane państwom lub rządom. Doskonałym przykładem jest obecny konflikt o Strefę Gazy. Izraelskie działania wojskowe są przedmiotem poważnych zarzutów, w tym naruszenia Konwencji o ludobójstwie. W 2024 roku Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (MTS) rozpatrywał sprawę, w której Republika Południowej Afryki oskarżyła Izrael o podsycanie ludobójstwa wobec ludności palestyńskiej. Państwa takie jak Malediwy dołączyły do tej skargi.

Odpowiedzialność karna a polityka międzynarodowa

Chociaż zarzuty są poważne, przypisanie odpowiedzialności karnej za zbrodnie wojenne jest zadaniem skomplikowanym. Od czasów procesów norymberskich po II wojnie światowej międzynarodowe prawo karne koncentruje się na odpowiedzialności indywidualnej. To ludzie popełniają przestępstwa, a nie państwa. Jednak w kontekście zbiorowych aktów przemocy, takich jak te mające miejsce w Strefie Gazy, precyzyjne przypisanie winy poszczególnym jednostkom staje się trudne. Chociaż koncepcje prawne, takie jak „wspólne przedsięwzięcie przestępcze”, próbują uwzględnić zbiorowy charakter tych działań, wywołują one kontrowersje Dzieje się tak, ponieważ mogą zatrzeć granice między osobistą winą a zwykłym członkostwem w grupie.

Niemiecka rola w konflikcie: współudział czy moralna odpowiedzialność?

W tym kontekście pojawia się rola Niemiec. Niemcy nadal wspierają politycznie rząd Izraela i dostarczają mu broń, pomimo poważnych zarzutów o łamanie prawa międzynarodowego. Krytycy zarzucają Niemcom współudział w zbrodniach wojennych, choćby w sensie moralnym, poprzez ciche wsparcie wojskowe i polityczne. W tej sytuacji nasuwa się fundamentalne pytanie: jak państwo, które od lat podkreśla swoją odpowiedzialność za zbrodnie II wojny światowej, może tolerować taką postawę, kiedy jeden z jego sojuszników narusza podstawowe zasady prawa międzynarodowego?

Izrael, syjonizm a niemiecka polityka: niebezpieczna mieszanka

Również niepokojące jest utożsamianie działań rządu Izraela z judaizmem przez niektóre niemieckie kręgi polityczne. Warto podkreślić, że zbrodnie popełniane przez syjonistyczny rząd Izraela w żadnym wypadku nie odzwierciedlają postaw całej społeczności żydowskiej. Wiele organizacji żydowskich oraz pojedynczych osób wyraźnie dystansuje się od brutalnych działań izraelskiego rządu. Wskazują, że nie mogą one być wykonywane w imieniu wszystkich Żydów. Ta mieszanka interesów politycznych i tożsamości religijnej stanowi poważne zagrożenie dla prawdy historycznej i sprawiedliwości.

Niemiecka hipokryzja: wsparcie wojenne a odpowiedzialność za historię

Pomimo tego, że Niemcy oficjalnie twierdzą, iż wyciągnęły wnioski z historii, ich obecne działania stoją w sprzeczności z tymi deklaracjami. Dostarczając broń i pomoc wojskową Izraelowi, niemiecki rząd w rzeczywistości wspiera działania, które mogą prowadzić do systematycznego wypędzania i zabijania palestyńskich cywilów. Takie wsparcie to nie tylko wyzwanie moralne, ale także naruszenie zasad prawa międzynarodowego. W obliczu tej sprzeczności, rodzi się pytanie: czy historyczne poczucie winy może stanowić usprawiedliwienie dla współczesnych niesprawiedliwości?

Pamięć o Holokauście a współczesne zobowiązania

Młodsze pokolenia Niemców regularnie odwiedzają miejsca pamięci Holokaustu w ramach edukacji szkolnej, aby zachować pamięć o zbrodniach popełnionych przez ich przodków. W ten sposób przejąć odpowiedzialność za zapobieżenie powtórzeniu się podobnych tragedii w przyszłości. Tymczasem działania niemieckich urzędników i osób związanych z niemieckimi firmami zbrojeniowymi mogą być postrzegane jako hipokryzja. To podważa zaufanie młodych ludzi do państwa oraz jego demokracji. To sprawia, że pytanie o moralność i sprawiedliwość w niemieckiej polityce zagranicznej staje się coraz bardziej palące.

Immunitet urzędników państwowych: sprzeczność z międzynarodowym porządkiem

Kolejnym trudnym problemem, który utrudnia dochodzenie sprawiedliwości, jest kwestia immunitetu urzędników państwowych. Zgodnie z międzynarodowym prawem zwyczajowym, urzędnicy państwowi, w tym głowy państw, cieszą się pełnym immunitetem przed sądami krajowymi. Oznacza to, że członkowie izraelskiego rządu, którzy odpowiadają za decyzje dotyczące działań wojskowych, nie mogą być pociągnięci do odpowiedzialności tak długo, jak pełnią swoje stanowiska. Ściganie możliwe jest dopiero po zakończeniu kadencji, co stanowi poważne ograniczenie w dochodzeniu sprawiedliwości.

Immunitet ten jest coraz częściej uznawany za politycznie kontrowersyjny. Moralnie jest on nie do utrzymania, zwłaszcza w przypadkach najpoważniejszych przestępstw przeciwko ludzkości. Choć na świecie rośnie tendencja do ograniczania immunitetów, Niemcy wciąż trzymają się konserwatywnej interpretacji. Prowadzi to do paradoksalnej sytuacji: z jednej strony popierają międzynarodowe rządy prawa, a z drugiej skutecznie je blokują, gdy staje się to niewygodne politycznie.

Fundamentalne pytania: sprawiedliwość kontra polityka

Postawa Niemiec wobec Izraela wywołuje nie tylko pytania prawne, ale również zasadnicze pytania polityczne i etyczne. Czy wina historyczna, lojalność polityczna i interesy bezpieczeństwa powinny mieć pierwszeństwo przed uniwersalnymi zasadami sprawiedliwości i odpowiedzialności? Czy akceptowanie łamania praw człowieka w imię interesów strategicznych może być moralnie uzasadnione?

Wyzwanie dla międzynarodowej społeczności

Zbrodnie wojenne a odpowiedzialność międzynarodowa? Znalezienie wiarygodnych odpowiedzi na te pytania należy do społeczności międzynarodowej, a szczególnie do państw takich jak Niemcy. Kluczowym wyzwaniem jest przyjęcie stanowiska, które nie będzie poświęcać praworządności i etycznej uczciwości na rzecz krótkoterminowych korzyści politycznych. Decyzje, które zostaną podjęte w najbliższej przyszłości, będą miały ogromne znaczenie dla wiarygodności Niemiec na arenie międzynarodowej. Ale to zaufanie dotyczy także zaufania do prawa międzynarodowego jako całości.