• 02 sie, 2025
• Jarosław Augustyniak
• No comment

Żyć wiecznie się nie da, ale może starość można opóźnić?

Starzenie się to nieunikniony proces, ale – jak wynika z raportu przygotowanego przez międzynarodowy zespół badaczy pod kierownictwem dr. Piotra Chmielewskiego z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu – można je spowolnić, a być może nawet częściowo odwrócić. Uczelnia właśnie opublikowała wyniki ich pracy, stanowiącej przegląd aktualnej wiedzy naukowej na temat biologicznego starzenia się i powiązanych z nim chorób.

Jak podkreślają autorzy raportu, starzenie to nie tylko konsekwencja upływu czasu, ale przede wszystkim stopniowa utrata integralności biologicznej organizmu. Proces ten sprzyja rozwojowi schorzeń, takich jak choroby układu krążenia, nowotwory czy neurodegeneracje, np. demencje. – Na poziomie molekularnym obserwujemy m.in. uszkodzenia DNA, zaburzenia w regulacji ekspresji genów, stres oksydacyjny oraz osłabienie mechanizmów naprawczych – tłumaczy dr Chmielewski.

Toksyczne komórki i kontrowersyjne leki

Jednym z kluczowych odkryć ostatnich lat, które przywołują autorzy raportu, jest rola tzw. komórek senescentnych. To komórki, które przestały się dzielić, ale nie uległy zaprogramowanej śmierci. Choć nie pełnią już swoich pierwotnych funkcji, pozostają aktywne metabolicznie i wydzielają substancje wywołujące przewlekły stan zapalny w organizmie (tzw. SASP – senescence-associated secretory phenotype). – Eliminacja tych komórek to dziś jeden z głównych celów terapii przeciwstarzeniowych – zaznacza dr Chmielewski. Ich nagromadzenie w tkankach wiąże się z dysfunkcją narządów i większym ryzykiem chorób związanych z wiekiem.

Co ciekawe, komórki te mają też pozytywne strony – wspierają proces gojenia się ran i mogą chronić przed nowotworami. Dlatego ich całkowite usunięcie nie jest uniwersalnym rozwiązaniem.

Zespół dr. Chmielewskiego analizował również potencjał tzw. leków przeciwstarzeniowych, jak senolityki czy metformina. Choć ta ostatnia jest dobrze znana w leczeniu cukrzycy typu 2, jej wpływ na procesy starzenia u osób zdrowych nie jest jednoznaczny. Trwają badania mające odpowiedzieć na pytanie, czy może rzeczywiście spowolnić biologiczne starzenie. Nadal jednak brak jednoznacznych dowodów. Naukowcy przyglądają się też nowoczesnym podejściom, takim jak interwencje oparte na profilach miRNA czy markerach epigenetycznych, jednak – jak zaznaczają – są to dopiero wstępne koncepcje, dalekie od zastosowania klinicznego.

Styl życia – najprostszy sposób na długowieczność

Choć wiele badań skupia się na terapiach farmakologicznych, autorzy raportu podkreślają, że to właśnie styl życia pozostaje najlepiej udokumentowaną metodą przeciwdziałania starzeniu. Regularna aktywność fizyczna, zbilansowana dieta (np. śródziemnomorska), unikanie używek oraz dbanie o relacje społeczne to podstawowe elementy długowieczności.

Ważna jest również odpowiednia jakość snu – najlepiej od 7 do 8 godzin dziennie. Jego niedobór zaburza regenerację komórek, zwiększa stan zapalny i przyspiesza starzenie mózgu.

Nie można też zapominać o masie mięśniowej. Z wiekiem organizm traci mięśnie, co wpływa negatywnie na metabolizm i ogólną sprawność. Dlatego warto włączyć do codziennej rutyny ćwiczenia siłowe – nawet te z lekkim obciążeniem.

Równie istotne są relacje społeczne – samotność to jeden z czynników ryzyka śmiertelności u osób starszych. Palenie papierosów i nadmierne spożycie alkoholu dodatkowo przyspieszają starzenie – skracają telomery, uszkadzają DNA i zwiększają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych oraz nowotworów. Lekarze zalecają także kontrolowanie poziomu glukozy, lipidów i ciśnienia krwi, by zachować równowagę metaboliczną.